Een portfolio is een verzameling documenten/bestanden die aantonen dat de student bepaalde competenties bezit en/of zich ontwikkelt. In het portfolio kunnen dus ook andere toetsvormen opgenomen zijn. Een portfolio bevat daarnaast meestal reflecties van de student en wordt vaak over een langere tijd opgebouwd, waarmee het inzicht kan geven in de ontwikkeling en zelfsturende leervaardigheden van de student. Hierdoor is een portfolio ook erg geschikt voor formatief gebruik. Vaak wordt (een gedeelte van) het portfolio ook gebruikt voor summatieve toetsing.

Portfolio’s worden vaak gecombineerd met een individueel of groepsassessmentgesprek of een criteriumgericht interview (CGI). Dit gesprek biedt de examinator (en medestudenten) de mogelijkheid om door te vragen op zaken die nog onduidelijk zijn, feedback te geven en/of reflectie te stimuleren.

Portfolio’s kunnen ook worden ingezet in combinatie met een presentatie. De student presenteert dan de belangrijkste onderdelen/bewijsstukken uit het portfolio.

De online aanpak van de verschillende portfoliotoepassingen verschilt nauwelijks van de reguliere aanpak.

Vooraf

Vooraf dienen de verschillende competenties helder geformuleerd en digitaal beschikbaar gesteld te worden. De …

De online aanpak van de verschillende portfoliotoepassingen verschilt nauwelijks van de reguliere aanpak.

Vooraf

Vooraf dienen de verschillende competenties helder geformuleerd en digitaal beschikbaar gesteld te worden. De competenties kunnen in sommige gevallen al in de gespecialiseerde portfoliosoftware worden opgenomen.

Het is belangrijk om studenten goed voor te lichten over en te begeleiden bij het samenstellen van het portfolio, om te voorkomen dat studenten die wel over de competenties beschikken maar die minder bedreven zijn in het samenstellen van een portfolio en het aandragen van bewijzen te laag worden beoordeeld. Geef studenten een globaal format voor het portfolio, om te voorkomen dat studenten ongestructureerd informatie verzamelen (Van Berkel et al., 2017).

Maak gebruik van een holistische rubric en train docenten voor het gebruik van deze rubric, zodat er sprake is van overeenstemming in interpretatie (Van Berkel et al., 2017).

Zorg ervoor dat studenten overtuigd zijn van het nut van het portfolio, dat zij inzien dat zij het zowel binnen als buiten de opleiding kunnen gebruiken om aan te tonen welke competenties zij hebben verworven en dat het hen ook kan helpen bij het reflecteren (Van Berkel et al., 2017).

Tijdens het portfoliotraject kunnen verschillende (online) bijeenkomsten worden opgezet. Hier valt te denken aan een (online) aftrap, applicatie-uitleg of coaching.

Na afloop

Ter afronding kan een assessmentgesprek (online) plaatsvinden. Dit kan in sommige gevallen gecombineerd worden met een (online) presentatie waarin de kandidaat de verzamelde bewijsstukken in het portfolio toelicht.

Aandachtspunten

Zorg dat het portfolio, de toetsing en de onderwijsactiviteiten goed op elkaar zijn afgestemd. Studenten voelen zich dan verantwoordelijker voor hun portfolio.
Voor studenten met een studiebeperking zoals ADD of ADHD is het extra belangrijk duidelijk te communiceren over de verwachtingen en de inlevermomenten. Het is voor deze doelgroep raadzaam om met tussenproducten te werken om zo het werk overzichtelijk te houden.

Toon meer Toon minder

Als online toetsvorm kan het portfolio op dezelfde manier ingezet worden als in de reguliere setting. De drie vormen zijn daarbij:

Beoordelingsportfolio

Een beoordelingsportfolio is een portfolio voor summatief gebruik. In een …

Als online toetsvorm kan het portfolio op dezelfde manier ingezet worden als in de reguliere setting. De drie vormen zijn daarbij:

Beoordelingsportfolio

Een beoordelingsportfolio is een portfolio voor summatief gebruik. In een beoordelingsportfolio (ook wel assessmentportfolio) verzamelt de student werk dat aantoont dat een bepaalde (set) competentie(s) of vaardigheden beheerst wordt . Vaak wordt ook feedback van medestudenten, docenten, begeleiders en/of externen bijgevoegd; dit geeft de assessoren nog rijkere informatie. Dit type portfolio wordt voornamelijk gebruikt bij formele beoordelingsmomenten.

Ontwikkelingsportfolio

Een ontwikkelingsportfolio (ook wel developmentportfolio) is een portfolio voor formatief gebruik; dit bestaat uit een verzameling (deel)producten in verschillende fasen van ontwikkeling, vaak aangevuld met reflecties. Een ontwikkelingsportfolio kan gebruikt worden als middel om lerenden te helpen bij het in kaart brengen van de ontwikkeling van hun kennis, vaardigheden en houdingsasapecten en van hun zelfsturend vermogen.

Showcase

In een showcase (ook wel presentatieportfolio of showmap) verzamelt de student werk om de kwaliteit ervan te bewijzen. De student gebruikt dit bijvoorbeeld bij een sollicitatie.

Toon meer Toon minder

Faciliteer en stimuleer zelfsturend leren bij de totstandkoming van het portfolio. Laat studenten persoonlijke leerdoelen opstellen en hierop reflecteren. Vraag de studenten aan te geven op welk (deel)aspect ze in ieder geval graag feedback zouden willen krijgen. Je kunt er als beoordelaar natuurlijk voor kiezen ook op andere aspecten feedback te geven.
Bied de mogelijkheid tot peerfeedback. Laat studenten bijvoorbeeld zelf vragen bedenken en stellen bij elkaars portfolio. Op deze manier bevorder je niet alleen dat studenten leren om op een constructieve manier kritisch te zijn en feedback te geven, maar krijgt de student ook zicht op vragen die er nog leven bij anderen na het lezen van het portfolio. Zie deze publicatie van Inholland voor meer informatie over het organiseren van peerfeedback.
Bespreek een portfolio eens formatief in een groepsassessment. Laat bijvoorbeeld één of twee (ouderejaars) medestudenten als mede-assessor optreden en geef de student die het portfolio heeft opgesteld de gelegenheid te reageren op de bruikbaarheid van de feedback.
Geef de studenten de opdracht bij het portfolio ook een zelfbeoordeling in te leveren op basis van het beoordelingsformulier. Ze worden zo gedwongen te reflecteren op hun eigen prestaties. Als je hen daarbij vraagt aan te geven op welke plaats de informatie bij elk beoordelingscriterium vindbaar is, kan dat jou als beoordelaar tijd besparen tijdens het nakijken.