icon

Definitie

Onder mondelinge toetsen worden alle toetsen verstaan waarbij de student mondeling antwoorden of een pitch/presentatie geeft. Mondelinge toetsen zijn geschikt voor het toetsen van de volgende cognitieve niveaus van Bloom: onthouden, begrijpen, toepassen, analyseren, evalueren en creëren.

Een mondelinge toets wordt vaak gebruikt in combinatie met andere toetsvormen, bijvoorbeeld naar aanleiding van een portfolio, project, product, presentatie en/of observatie. Het geeft de beoordelaar de kans om verder door te vragen en de student de gelegenheid om handelingen of keuzes verder toe te lichten.

icon

Aanpak

Voorbereiding

Voor een goede inhoudsvaliditeit is het belangrijk dat elk van de beoogde leerdoelen gedekt wordt door een gespreksonderwerp (Van Berkel et al., 2017).

Hoe meer vragen er tijdens het mondeling worden gesteld, hoe …

Voorbereiding

Voor een goede inhoudsvaliditeit is het belangrijk dat elk van de beoogde leerdoelen gedekt wordt door een gespreksonderwerp (Van Berkel et al., 2017).

Hoe meer vragen er tijdens het mondeling worden gesteld, hoe betrouwbaarder de beoordeling. Een mondeling duurt echter doorgaans niet langer dan één uur en de ruimte voor het stellen van vragen is daarom beperkt, zeker gezien mondelinge vragen doorgaans niet zo to-the-point kunnen worden beantwoord als schriftelijke vragen (Van Berkel et al., 2017).

Gebruik een specificatietabel waarin per onderwerp aangegeven is hoeveel tijd eraan mag worden besteed. Besteed meer tijd aan de belangrijkere onderwerpen (Van Berkel et al., 2017). Een andere manier is om gebruik te maken van een kaartenbak met vragen (de ‘hoge-hoedmethode’), waarin het aantal vragen rond een bepaald onderwerp afhangt van het belang van dat onderwerp. Studenten mogen blindelings kaarten trekken uit deze bak; elke getrokken kaart dienen zij te beantwoorden (Van Berkel et al., 2017).

Zorg voor transparantie: Studenten vinden (online) mondelinge toetsen vaak spannend. Geef de studenten van tevoren informatie over wat zij kunnen verwachten. Informeer hen tijdig en volledig over inhoud, procedures, deelnemende beoordelaars en de wijze van beoordeling. Geef hen ook voorbeelden van vragen die zouden kunnen worden gesteld (Van Berkel et al., 2017). Door voorafgaand aan een mondelinge toets een aantal representatieve oefenopgaven te delen is het voor de studenten duidelijker wat voor soort toetsvragen ze kunnen verwachten. Ze kunnen de oefenopgaven gebruiken om te evalueren of ze de studiestof voldoende beheersen.

Als je een toets met open vragen omzet in een mondeling, houd dan rekening met het volgende:

  • Gesloten vragen zijn niet aan te raden bij mondelinge toetsen voor grote groepen. De vragen kunnen snel uitlekken terwijl het afnemen van verschillende vragen voor alle studenten ten koste gaat van de al geringere betrouwbaarheid. Daarnaast biedt een mondelinge toets juist de kans om diepgaande vragen te stellen.

  • Tijdens een mondeling kun je ook afbeeldingen zoals een anatomische afbeelding, een technische tekening of een model gebruiken als basis voor een vraag.

  • Maak een inschatting van het aantal vragen die je in de beschikbare tijd kunt stellen.

  • Noteer leerdoelen, bijbehorende vragen en doorvraag-vragen in een (beoordelings)tabel. Bijvoorbeeld:

Maximale tijdsduur 5 minuten
Leerdoel Conceptueel Statistisch begrip over nul hypothese toetsing
Vraag (met cognitief niveau)* Waarom is het bij nul hypothese toetsing noodzakelijk om vooraf te bepalen hoeveel proefpersonen je nodig hebt. (evalueren)
Antwoordmodel Om te garanderen dat de beoogde alpha (1pt) en Power (1pt) behaald kunnen worden (1pt).
Punten 3

Als je een bestaande schriftelijke toets met open vragen hebt, dan kun je het oorspronkelijke beoordelingsmodel (eventueel met enige aanpassing) ook gebruiken bij het (online) mondeling.

In het geval van toetsen op afstand:

Vragenlijst

Het opstellen van vragen voor zowel een online assessmentgesprek als mondeling is niet anders dan voor op locatie. Ook afbeeldingen kunnen gedeeld worden met de student en dus als basis dienen voor een vraag.

Anticiperen op technische problemen

Het organiseren verschilt iets van mondelinge toetsen op locatie. Naast de ‘reguliere’ informatie (over planning, procedure, eventuele benodigdheden, verwachtingen, beoordeling) maak je ook afspraken over het werken in de online omgeving. Denk aan het delen van het scherm, het in- en uitschakelen van camera en microfoon, de wijze waarop vragen kunnen worden gesteld en de handelswijze bij technische problemen. Veel studenten vinden het een fijn idee als ze vooraf weten dat ze het assessmentgesprek opnieuw mogen doen als er technische problemen optreden. Ook kun je stimuleren dat studenten vooraf met elkaar oefenen. Bij sommige instellingen kan de student apparatuur lenen of kun je een fysieke locatie aanbieden. Zorg er in ieder geval voor dat je tijdig en helder communiceert over de afspraken.

Opname

Door het assessmentgesprek op te nemen, kan bij twijfel over de beoordeling het gesprek teruggekeken worden met de student of door een tweede beoordelaar. Informeer de student vooraf over een eventuele opname. Het verwerken, opslaan en verwijderen van opnames moet plaatsvinden binnen de wettelijke kaders. Informeer bij je instelling wat hiervoor de regels zijn.

Tijdens afname

Vlak voor het assessmentgesprek

  • Zorg er, ten behoeve van de betrouwbaarheid van de toets, voor dat de condities waaronder het mondeling wordt afgenomen zoveel mogelijk hetzelfde zijn voor alle studenten. Zorg voor een rustige omgeving waarin je niet gestoord wordt en met zo min mogelijk afleiding voor de studenten.

  • Zorg dat je de benodigde documenten (rubric, beoordelingsformulier e.d.) geprint of op een (tweede) scherm bij de hand hebt.

  • Zet, indien nodig, benodigde documenten klaar, zoals afbeeldingen behorende bij een bepaalde vraag.

  • Op afstand: Zorg voor opgeladen apparatuur.

  • Op afstand: Test de apparatuur voorafgaand aan de toets, gebruik zo nodig een headset.

  • Op afstand: Log enkele minuten voorafgaand aan de toets in op de videovergadering.

Start

  • Vraag de student een identiteitskaart of studentenpas te tonen als je als beoordelaar onbekend bent met de student.

  • Stel de student gerust.

  • Controleer of de regels en afspraken duidelijk zijn en herhaal ze zo nodig.

  • Geef aan wanneer de student de beoordeling en/of feedback kan verwachten.

  • Geef zo nodig aan dat er een opname wordt gemaakt.

Afname

  • Begin met meer eenvoudige vragen, om studenten op hun gemak te stellen.

Afsluiting

  • Als je met meerdere beoordelaars werkt en direct feedback wilt geven, kun je de student vragen om even de ruimte of, in het geval van toetsen op afstand, even de videovergadering te verlaten of hem/haar in een breakoutroom zetten. Na het bespreken van de bevindingen kun je de student weer terug laten komen.

Na afloop

Geef direct na afloop van het assessmentgesprek en (ruim) voor het delen van het cijfer feedback aan de student. Dit is het moment waarop feedback het best geïnternaliseerd wordt. Er kan bij een opname overwogen worden om deze na afloop aan de student beschikbaar te stellen.

Aandachtspunten

  • Laat een mondelinge toets altijd beoordelen en eventueel ook afnemen door twee docenten, om het risico op beoordelaarseffecten (dat zeker bij een mondeling hoog is) zoveel mogelijk te beperken. Deze kunnen live aanwezig zijn of achteraf de video-opname beoordelen.

  • Maak een onderbouwde keuze voor de te hanteren cesuur.

expand section expand section Toon meer Toon minder
icon

Toetsen op afstand

Online assessmentgesprek

Bij een online assessmentgesprek stelt de examinator via videoconferentiesoftware vragen aan de student op basis van vooraf opgestelde criteria. Hierbij kan gevraagd worden naar situaties waaruit blijkt …

Online assessmentgesprek

Bij een online assessmentgesprek stelt de examinator via videoconferentiesoftware vragen aan de student op basis van vooraf opgestelde criteria. Hierbij kan gevraagd worden naar situaties waaruit blijkt dat de student bepaalde competenties bezit. De examinator kan hierop vervolgens doorvragen. Vaak wordt een online assessmentgesprek gehouden naar aanleiding van een portfolio, project/product, presentatie of observatie. Soms start het online assessmentgesprek met een presentatie door de student.

Online mondeling

In een online mondeling beantwoordt de student vragen mondeling. Hierbij heb je als examinator de mogelijkheid aanvullende toelichting te vragen of een begrip te laten verduidelijken om vast te stellen of de student het echt begrijpt. De vragen kunnen mondeling en/of schriftelijk (bijvoorbeeld via een chatfunctie) aan de studenten worden gepresenteerd. Een online mondeling wordt vaak als vervanging van een toets met open vragen gebruikt.

Uiteraard zijn combinaties van bovenstaande twee vormen mogelijk.

Voordelen

  • Het grootste voordeel van een mondelinge toets op afstand is dat het plaatsonafhankelijk kan, en bij een video-opname ook tijdsonafhankelijk. Dit maakt observeren voor een beoordelaar minder tijdrovend door het ontbreken van bijvoorbeeld reistijd. Ook het beoordelen door meerdere beoordelaars is gemakkelijker te organiseren. Uit onderzoek blijkt dat de validiteit van observaties vaak sterk toeneemt door het toevoegen van extra observaties of beoordelaars, iets wat vergemakkelijkt wordt door observeren op afstand.

Nadelen

  • Kans op technische problemen door uitval van verbinding.
expand section expand section Toon meer Toon minder
icon

Tips

  • Voer een assessmentgesprek in groepjes uit. Studenten bekijken vooraf elkaars producten, stellen vragen en geven peerfeedback. Uiteraard kan een examinator ook vragen stellen en feedback geven. Zie deze publicatie van Inholland voor meer informatie over het organiseren van peerfeedback.
  • Faciliteer het oefenen van een assessmentgesprek door het inroosteren van een online bijeenkomst waarin studenten onderling kunnen oefenen. Zorg ervoor dat het beoordelingsformulier beschikbaar is een laat studenten elkaar feedback geven aan de hand van het beoordelingsformulier. Door het geven van peerfeedback leren studenten ook veel over de eigen prestatie, het stimuleert hun zelfbeoordelingsvermogen en ze doen inspiratie bij elkaar op. Zie deze publicatie van Inholland voor meer informatie over het organiseren van peerfeedback.
  • Stimuleer studenten om zelf ook toetsvragen te maken ter voorbereiding op een online mondeling. Met behulp van online flashcards kunnen de toetsvragen gedeeld worden als oefenmateriaal. Je kunt een deel van deze vragen ook gebruiken in de toets zelf.
  • Voor een student kan een online assessmentgesprek als afronding van een scriptieproces of een afstudeerstage onpersoonlijk overkomen. Het doet niet altijd recht aan de inspanning die geleverd is. Bij dit soort gelegenheden heeft een gesprek op locatie duidelijk de voorkeur boven een online assessmentgesprek.
  • Mogelijke alternatieven voor een online mondeling zijn een verwerkingsopdracht of een toets met open en/of gesloten vragen.
icon

Referenties

Bibliografie

Akimov, Alexandr, and Mirela Malin. 2020. “When Old Becomes New: A Case Study of Oral Examination as an Online Assessment Tool.” Assessment & Evaluation in Higher Education 45 (8): 1205–21.
expand section expand section Toon meer Toon minder